جواب آزمایش کنید صفحه ی ۱۳۸ علوم نهم

مشاهدۀ سلول های خزه 

وسایل و موارد لازم: تیغه، تیغک، میکروسکوپ نوری، آب، بخش های برگی شکل و ساقهمانند خزه.

برای مشاهده  میکروسکوپی بخش های برگی شکل و ساقه مانند خزه، نمونه میکروسکوپی تهیه کنید.آیا بخشهای برگی شکل و ساقه مانند، یاختههای متفاوتی دارند؟ آیا آوند در آنها میبینید؟

 

برای مشاهده سلول‌های خزه، آزمایشی ساده و جالب می‌توان انجام داد. مراحل و مواردی که باید به آن توجه کرد به شرح زیر است:

وسایل و مواد لازم:

• تیغه و تیغک

• میکروسکوپ نوری

• آب

• بخش‌های برگ‌مانند و ساقه‌مانند خزه

مراحل آزمایش:

1. تهیه نمونه:

   • بخش‌های برگ‌مانند و ساقه‌مانند خزه را جدا کنید.

   • با تیغه‌ای تیز، برش‌های بسیار نازک تهیه کنید. این برش‌ها باید به حدی نازک باشند که بتوان نور را از آن عبور داد.

2. آماده‌سازی:

   • برش‌ها را روی تیغه میکروسکوپی قرار دهید.

   • چند قطره آب بر روی نمونه‌ها بریزید تا از خشک شدن آن‌ها جلوگیری شود.

   • تیغک را به آرامی روی نمونه قرار دهید تا نمونه به طور یکنواخت فشرده شود.

3. مشاهده با میکروسکوپ:

   • نمونه‌ها را با میکروسکوپ نوری بررسی کنید.

مشاهدات:

• یاخته‌های برگ‌مانند و ساقه‌مانند: یاخته‌های بخش‌های برگ‌مانند و ساقه‌مانند ممکن است از نظر شکل و اندازه متفاوت باشند، زیرا برگ‌ها بیشتر برای فتوسنتز طراحی شده‌اند و سلول‌های آن‌ها کلروپلاست بیشتری دارند. در حالی که ساقه وظیفه انتقال مواد را بر عهده دارد.

• وجود آوندها: خزه‌ها گیاهان غیر آوندی هستند، بنابراین نباید آوندها (مانند آوند چوبی یا آبکش) را در سلول‌های خزه مشاهده کنید.

این آزمایش می‌تواند به درک بهتر ساختار ساده خزه‌ها و تفاوت یاخته‌های بخش‌های مختلف آن‌ها کمک کند.

جواب فکر کنید صفحه ۱۳۹ علوم نهم

ارتفاع خزهها از چند سانتیمتر بیشتر نمیشود. به نظر شما چرا اندازه جاهایی رشد میکنند که رطوبت کافی وجود دارد؟

 

جواب:

 

خزه‌ها گیاهانی ساده و بدون آوند هستند که سیستم انتقال مواد درونی پیشرفته‌ای مانند گیاهان آونددار ندارند. به همین دلیل، انتقال آب و مواد غذایی در خزه‌ها از طریق انتشار یا نفوذ از سطح سلول‌ها صورت می‌گیرد که این فرآیند محدودیت‌هایی دارد. بنابراین، رشد آن‌ها معمولاً به ارتفاع بسیار کمی محدود می‌شود، زیرا انتقال مواد به بخش‌های بالاتر گیاه دشوارتر می‌شود.

علاوه بر این، خزه‌ها به آب و رطوبت بالا نیاز دارند، چرا که ساختارشان قادر به ذخیره‌سازی موثر آب نیست و برای تولید مثل نیز به آب وابسته‌اند. به همین دلیل، در محیط‌های مرطوب مانند جنگل‌های بارانی، نزدیکی رودخانه‌ها، و مناطق سایه‌دار رشد می‌کنند.

جواب فعالیت صفحه ۱۳۹ علوم نهم

خزه، سرخس، سرو، ذرت و نخود را بر اساس صفتهای زیر و با استفاده از کلید دوراهی ٔ دولپهای ٔ تکلپهای، دانه گروهبندی کنید. داشتن: دانه، گل، آوند، دانه این گروه بندی را به چند شکل میتوانید انجام دهید؟

 

جواب :

برای گروه‌بندی این گیاهان (خزه، سرخس، سرو، ذرت و نخود) بر اساس صفات داده‌شده (دانه، گل، آوند، دولپه‌ای یا تک‌لپه‌ای بودن) و استفاده از کلید دوراهی، می‌توان از چند رویکرد متفاوت استفاده کرد. اینجا یک نمونه از گروه‌بندی آمده است:

روش اول: بر اساس وجود یا عدم وجود دانه

1. گیاهان بدون دانه:

   • خزه

   • سرخس

2. گیاهان دارای دانه:

   • سرو

   • ذرت

   • نخود

روش دوم: بر اساس وجود یا عدم وجود گل

1. گیاهان بدون گل:

   • خزه

   • سرخس

   • سرو (گیاهان مخروط‌دار به‌عنوان بدون گل در نظر گرفته می‌شوند)

2. گیاهان دارای گل:

   • ذرت

   • نخود

روش سوم: بر اساس وجود آوند

1. گیاهان بدون آوند:

   • خزه

2. گیاهان دارای آوند:

   • سرخس

   • سرو

   • ذرت

   • نخود

روش چهارم: بر اساس دولپه‌ای یا تک‌لپه‌ای بودن (در گیاهان گلدار)

1. تک‌لپه‌ای‌ها:

   • ذرت

2. دولپه‌ای‌ها:

   • نخود

ترکیب‌ روش‌ها

می‌توانید ترکیبی از این صفات را برای گروه‌بندی پیچیده‌تر و دقیق‌تر انجام دهید. به‌عنوان مثال:

1. گیاهان بدون دانه و بدون آوند: خزه

2. گیاهان بدون دانه و دارای آوند: سرخس

3. گیاهان دارای دانه و بدون گل: سرو

4. گیاهان دارای دانه، گل و تک‌لپه‌ای: ذرت

5. گیاهان دارای دانه، گل و دولپه‌ای: نخود

 

جواب فعالیت صفحه ۱۳۴ علوم نهم

کاغذ آغشته به کبالت کلرید در برخورد با بخار آب، صورتی رنگ میشود. برای نشان دادن این واقعیت که »بخارآب از روزنههای برگ خارج میشود و در بعضی برگها تعداد روزنهها در دو طرف برگ، یکسان نیست.« آزمایشی طراحی کنید.

 

جواب:

 

برای نشان دادن این واقعیت که بخار آب از روزنه‌های برگ خارج می‌شود و تعداد روزنه‌ها در دو طرف برگ یکسان نیست، می‌توان آزمایشی ساده و کاربردی طراحی کرد. مراحل آزمایش به شرح زیر است:

1. مواد لازم:

   • برگ گیاه (ترجیحاً گیاهی که برگ‌های صاف و بزرگ داشته باشد)

   • دو قطعه کاغذ آغشته به کبالت کلرید

   • دو صفحه شیشه‌ای یا پلاستیکی شفاف

   • اسپری آب

   • گیره نگهدارنده یا وزنه

2. روش اجرا:

   • برگ را تمیز کنید و مطمئن شوید که سطح آن خشک است.

   • دو قطعه کاغذ کبالت کلرید را به طور جداگانه روی دو طرف برگ قرار دهید (سطح زیرین و سطح بالایی).

   • روی هر قطعه کاغذ، یک صفحه شیشه‌ای یا پلاستیکی شفاف قرار دهید تا کاغذ و برگ به یکدیگر فشار داده شوند و تماس مناسبی برقرار شود.

   • برگ را ثابت نگه دارید (با استفاده از گیره نگهدارنده یا وزنه).

   • کمی آب بر روی برگ اسپری کنید یا در محیط مرطوب قرار دهید و منتظر بمانید.

3. مشاهده نتیجه:

   • تغییر رنگ کاغذ کبالت کلرید را بررسی کنید. مشاهده می‌کنید که کاغذها به صورتی تغییر رنگ می‌دهند.

   • میزان تغییر رنگ در دو طرف برگ ممکن است متفاوت باشد که نشان‌دهنده تعداد متفاوت روزنه‌ها در دو طرف برگ است.

این آزمایش به‌طور دقیق نشان می‌دهد که بخار آب از روزنه‌های برگ خارج می‌شود و همچنین اختلاف تعداد روزنه‌ها را میان دو سطح برگ آشکار می‌سازد.

جواب فعالیت صفحه ی ۱۳۲ علوم نهم

سوال:جواب فعالیت صفحه ی ۱۳۲ علوم نهم

 

مشاهده ای برای نشان دادن حرکت آب در طول ساقه طراحی کنید.

 

 

---

حل : 

برای نشان دادن حرکت آب در طول ساقه یک گیاه، می‌توانید آزمایش ساده و جذابی طراحی کنید که به راحتی در خانه یا کلاس درس انجام شود. در اینجا یک روش پیشنهادی آورده شده است:

مواد مورد نیاز:

• یک ساقه تازه از گیاه مانند کرفس با برگ‌ها (می‌توانید گل سفید مانند میخک هم استفاده کنید)

• چند لیوان شفاف

• آب

• رنگ خوراکی (چند رنگ مختلف برای آزمایش جذاب‌تر)

• چاقوی کوچک برای برش ساقه

مراحل آزمایش:

1. آماده‌سازی لیوان‌ها:

   • لیوان‌ها را با آب تا نصفه پر کنید.

   • در هر لیوان چند قطره از رنگ خوراکی بریزید و خوب مخلوط کنید تا رنگ یکنواخت شود.

2. آماده‌سازی ساقه گیاه:

   • با یک چاقوی تیز، انتهای ساقه گیاه را به صورت صاف ببرید تا آب به راحتی جذب شود.

3. قرار دادن ساقه‌ها:

   • هر ساقه را در یکی از لیوان‌های رنگی قرار دهید.

   • اگر از یک ساقه بلند استفاده می‌کنید، می‌توانید آن را از وسط به دو نیم تقسیم کرده و هر قسمت را در لیوانی با رنگ متفاوت قرار دهید.

4. مشاهده حرکت آب:

   • ساقه‌ها را در جای روشن و در دمای اتاق قرار دهید.

   • طی چند ساعت یا روز، مشاهده خواهید کرد که رنگ‌ها به سمت برگ‌ها و گل‌ها حرکت می‌کنند.

توضیح علمی:

این فرآیند به دلیل پدیده‌ای به نام تعریق و کشش اتفاق می‌افتد. آب از طریق رگ‌های چوبی (زیلِم) حرکت کرده و به سمت برگ‌ها و گل‌ها می‌رود. رنگ خوراکی با آب حرکت می‌کند و مسیر آن را نشان می‌دهد.

این آزمایش برای درک بهتر ساختار و عملکرد گیاهان بسیار آموزنده است.